Hạ nêu đã mấy ngày, coi như hết Tết dù tháng giêng là tháng ăn chơi. Nhưng với bà con bán hoa kiểng thì Tết đã dứt từ trưa ngày ba mươi.
Những năm trước, tui hay dạo ra Bến Bình Đông xem cảnh trên bến dưới thuyền, thong dong ngắm hoa trái sắc màu rực rỡ. Không khí những đêm giáp Tết chộn rộn kẻ bán người mua thật ấm lòng.
Ba năm nay, tui bỏ rơi thói quen đó rồi. Vì kinh tế thôi.
Tui nhớ khá lâu rồi, người bạn thân đã lánh vào cửa Phật có ghé thăm và mời tui đến chơi chùa cũ của hắn. Trên chiếc bàn con giữa phòng rực lên một tiểu tiên cảnh. Một gốc mai bonsai thế la đà như giáng long, bông nở đều và cánh rất to, mỗi bông xấp xỉ mười cánh. Một nét đẹp của” nhân gian thu nhỏ “. Tui hỏi bạn mình sao khéo chọn vậy. Hắn chỉ cười, nói làm gì có tiền mua, thuê để chưng vài ngày Tết thôi.
Tui mỉm cười không nói. Hắn thắp nhang lên rồi pha trà, từng bước chậm rãi. Tui từng xem một chương trình trên tivi về trà đạo Nhật Bản, rất cầu kỳ từ khâu chuẩn bị đến thưởng thức, từ những vật dụng đến cả cách xử sự với trà, cách nâng ly, cách uống, và mỗi mùa lại có vô vàn các loại trà với những cách thưởng trà khác nhau. Người Nhật nâng trà đạo lên thành văn hóa uống trà. Ngoài chadou – trà đạo còn có ikebana – hoa đạo.
Đạo, cái từ vay mượn từ Hán tự lẽ dĩ nhiên không chỉ mang ý nghĩa con đường hay phương pháp nữa mà đã bao hàm văn hóa độc đáo của một dân tộc. Sự giao hòa với thiên nhiên là đặc trưng của trà đạo, hoa đạo Nhật Bản. Nên khi học pha trà hay cắm hoa đều hướng ta tới sự cân bằng nội tại trước khi mở rộng tầm mắt ra thế giới bao la. Tui nhìn bạn chắt bỏ lớp nước đầu sau khi đã ngâm vài phút để đánh thức trà, sực nghĩ đời người cũng như lá trà, không có nước sôi thì chỉ là lá cây.
Tui nhấp một ngụm trà. Đắng, chát rồi dịu đi trong khi dư vị của nó tui tạm gọi là ngọt thầm. Được uống trà ngon, hít đầy bụng mùi thiền thoang thoảng lơ lửng chẳng chịu tan. Khói như mây, cây như rồng. Mà con người đến tận cùng cũng chỉ là tạo vật. Xuân lai xuân khứ.
Tui cảm thấy may mắn vì đến đã một lúc mà chẳng phải nghe tiếng tụng kinh gõ mõ. Phật tại tâm. Sau hơn hai mươi năm lăn lê bò lết ở chợ đời mà mỗi chuyện trả giá còn chưa học được, tui không nghi ngờ tính đúng đắn của những lời khuyên dưới mái chùa cong. Nhưng đại đa số chỉ từ miệng những người không vướng bận cơm áo gạo tiền, không trách nhiệm phải dưỡng nuôi con yếu mẹ già. Tui không tin toàn bộ họ có thể sống đúng như những gì họ dạy người khác, nếu phải rời cửa chùa mà tái ngộ đời một lần nữa. Tui chỉ tin một người trí tuệ và từ bi như Phật không khuyên người khác tạc tượng mình, xây chùa chiền là công đức.
Đời người ngắn ngủi. Tui lại nhớ những lời vọng cổ trong bài” Tu là cội phúc ” của cố soạn giả Viễn Châu: đâu có phải lần chuỗi bồ đề niệm kinh sám hối là dứt được vòng trần lụy thế gian, còn mặc chiếc áo nâu sòng là còn mang ơn người đã dệt từng tấc vải, còn đỡ lòng bằng bữa cơm dưa muối là còn nợ bác nông phu tay lấm chân bùn… Mỗi khi nghêu ngao bài này, tui nhìn lại thế giới dưới chân Phật mà ngao ngán. Rất hay là tui và anh bạn trọc không bao giờ bàn luận giữa đạo và đời, chỉ có những kỷ niệm thời trung học dưới mái trường cấp ba.
Nói vậy chứ một kẻ sặc mùi đời như tui bước vô thiền môn là La Hán tha hồ trợn mắt. Tui từng làm một bài thơ, sau vụ khách hành hương đập phá cổng chùa, chửi sư tăng như con không đẻ thậm chí đòi tí tiết canh vì không chịu mở cửa cho họ lễ Phật?! Và vụ chùa Ba Vàng. Nguyên văn:
Phật tại tâm, đâu rảnh ở chùa
Khói nhang nghi ngút hít bốn mùa
Nhức đầu sáng đêm nghe kinh mõ
Thiền môn không đóng nổi hơn thua
Thiên hạ tranh nhau ăn thịt sống
Tham sân si rải rắc búa xua
Một cành sen trắng dâng lên Phật
Tâm vẫn đen thui tưởng chuyện đùa.
Người bạn đã lâu không liên lạc, có lẽ giờ đã là Thích này Thích nọ Thích tùm lum.
Tui chợt nhớ ra chữ đạo có anh em là chữ lộ. Đường nhiều khi không ngọt mà nó gập ghềnh. Gập ghềnh như hàng mấy chục tham quan mới đây đón xuân trong ngục. Quan nhận hối lộ bị lộ nên quan lo đường quan lộ đứt gãy, hoạn lộ thành tuyệt lộ. May quá, dân nghèo như tui làm gì có tiền hối lộ, làm gì có chức mà mơ hoạn lộ, chỉ có mạt lộ. Còn đường tu của bạn tui, tui tạm gọi là trọc lộ, chắc không đúng đâu ha.
Có khi chớp mắt đã hai mươi năm đằng đẵng. Có khi một tiếng cười ta khắc trong tim là kết quả của vạn ngày rơi nước mắt. Hoa và người, ai rồi cũng héo khô. Hoa tàn người tận. Trong giây phút lặng lẽ nếm vị ngọt của trà, ngửi mùi thiền của nhang, ngắm sắc tiên của hoa, nghe tiếng thở của gió xuân nhè nhẹ, tui mơ màng rồi chợt bàng hoàng chạm vào nét đẹp bất tử của thời gian, không thấy hoa cũng chẳng thấy mình…
Trưa ba mươi. Những ai yêu cái đẹp của thiên nhiên, của lá hoa cỏ cành chắc cũng rất ngậm ngùi khi chứng kiến chủ nhân giết hoa trong nước mắt. Ngày cuối cùng của năm, đường về nhà xa thăm thẳm. Tết chưa đến đã đi. Tui không dám bàn tới những nguyên nhân. Tui chỉ thấy tội nghiệp cho hoa. Vì hoa vô tội.
Sinh bởi tay người, chết bởi tay người. Hoa cũng dãi nắng dầm sương nơi đất khách. Hoa cũng cố sống cạn mình để bung nở nét đẹp đời hoa suốt những ngày áo gió bụi đường. Lời hoa ai hiểu trong phút giây hấp hối? Chỉ biết khóc cùng người…
Tui chợt nhớ tới điều gì đó, và gõ ikebana. Người Nhật dùng chữ sinh+hoa để nói về nghệ thuật cắm hoa của họ. Đau lòng.
Một gốc mai thiền tọa trong tu viện. Những thân cành tan tác trên xe rác. Những bông hoa dập nát dưới chân người. Thảy đều là hoa.
Tui lại nhớ tới những người điên loã lồ bước trên phố, không coi những lời nhạo báng vô tâm, những ánh mắt thờ ơ, tất thảy những kẻ khác mặc quần áo người, ra gì. Chúng vô nghĩa với người điên vì họ chỉ bước ngang trái đất. Vậy ai mới điên? Tui chỉ biết rằng người điên cũng có cha mẹ sinh ra, và nhiều lúc tui cũng muốn điên như thế, để khỏi phải làm người.
Hoa vẫn là hoa như số phận
Người chỉ giả điên mà lại điên
Yêu hoa lượm cánh hoa tang tóc
Vô thường vọng tiếng khóc người điên.