Cứ mỗi lần ông tám Suy đi ngang nhà thằng Gò là đều phải nghe cái giọng the thé…sắc lẻm phát ra từ cái mỏ con Nhồng nhốt trong cái lồng tre treo trước cửa nhà nó.
– dziệt cọng…nằm dzùng…diệt cọng… nằm dzùng !
Ông tám Suy giận trong bụng lắm! ” Ước gì tao chụp được mày…tao nhổ trụi lông…bẻ hai cái cánh…cho chết bà…mày luôn!”…
Nhưng vì nó không kêu tên ông, nên ông dằn cơn giận “bầm gan”, cúi đầu giả lơ như không biết cho qua chuyện …
Còn mấy anh lính trong chốt cổng sau ga xe lửa mỗi lần đi ngang thì con nhồng nó mừng, nhảy nó kêu:
– Dziệt Nam Cộng Hòa…Dziệt Nam Cộng Hòa…muôn năm… muôn năm…
Ông tám Suy…suy nghĩ lung lắm! Dzậy là do thằng Gò nó dạy cho con nhồng nói…chớ bà ngoại thằng Gò cả ngày ngoài chợ…”cắt lễ giác hơi”…lo kiếm tiền độ nhựt…còn bữa đói bữa no…hơi sức đâu mà dạy nó nói…tào lao thiên địa dzậy!
Được rồi! nay mai…sẽ cho thằng Gò bài học về cái dzụ dạy con nhồng …đặt điều …vu khống cho ông!…Rồi ông nghĩ tới nghĩ lui… mà cũng hổng được! … mà nó có nghi ngờ gì mình đâu! Thôi kệ mẹ nó đi…coi như hổng biết cho phẻ!
Thằng Gò nó có tật bẩm sinh đụng tới nó lỡ nó có bề gì…thì lỡ việc “đại sự” hết !
1.
Thằng Gò, nó sinh ra thiếu tháng…nó bị dị tật lưng gù từ lúc lọt lòng mẹ, suy dinh dưỡng nên ốm gầy trơ xương,
Mặt nó hiền lành, cái miệng nó hô hay hả ra lòi hai cái răng cửa to như hột bắp đá…giống như nó đang cười cầu tài với ai đó!
Nó chỉ cao chừng một thước tây trở lại…vì lưng nó gù!
Nhà nó ở xóm đường rày sau chợ…mặt tiền nhà nó quanh năm đối diện hai thanh đường rày song song gối lên những thanh tà-vẹt cũ rỉ sét sắp lớp dài dài trên lớp đá xanh lởm chởm sắt cạnh bên dưới.
Cách cửa ra vô nhà nó chừng già hai thước tây…đường rày kéo dài lên ga cuối Sài Gòn ở đường Phạm Ngũ Lão nhìn xéo chợ Bến Thành … nên những âm thanh còi tàu hú vang inh ỏi, bánh sắt nghiến trên đường rày đã trở thành những nốt nhạc rầm rập… xình xịch… ken két… quen tai và xe lửa chạy qua như tiếng gõ nhịp đồng hồ chính xác trong tuổi thơ nó.
Nó không có bạn, cả ngày chỉ thui thủi một mình trong nhà với bà ngoại nó. Có lúc nó lầm lủi đi trên những thanh tà-vẹt vào cái chốt lính gác ở cổng sau ga, cái lô-cốt chồng chất những bao cát sơ sài nằm sát bên dưới tàng cây trứng cá già …cũng chỉ ước mong ngắm nghía mấy cây súng trường, sờ mó cây đại liên thật bự…mà có thuê tiền nó cũng không vác nổi. Nó nhờ mấy chú lính níu cành trứng cá xuống rồi nó hái đầy một túi áo…ngồi dựa lưng vào bao cát lô cốt công sự rồi thưởng thức từng trái một…mỉm cười vu vơ… hát ngọng nghịu… ” Anh em ơi! đừng sợ cao bồi! Nó có súng mình có dao găm ! Nó bóp cò mình nhảy dzô đâm. Nó chết rồi mình lấy…năm trăm!”.
Rồi tự thưởng cho mình từng trái trứng cá ngọt lịm…cười cười lòi ra hai cái răng cửa!
Trong tiểu đội lính gác…ai thấy nó cũng thương, nghĩ là nó bị bịnh đao, nên không ai để ý và cũng không ngăn cấm nó tới chơi! Có lúc chờ anh ba Tàng đi công chuyện…đứng đợi lâu bên cây trứng cá bị kiến cắn nó mới chịu vừa gãi vừa nhăn nhó đi về.
Chỉ có anh ba Tàng binh nhì trong tiểu đội lính là thấy nó tội…hể ảnh đi chợ là mua mấy cục kẹo đi ngang nhà cho nó…
– Chèng ơi! sao ngồi mình ên buồn dzậy..
hể rảnh em dzô chỗ anh chơi!
– dạ, cám ơn anh ba.
Rồi nó cười lòi hai ba cái răng…
Hai ngày nay nó không gặp anh ba Tàng nó cảm thấy bồn chồn, buồn bực … tâm hồn nó trống vắng lạ thường, ăn ít cơm và hay nhìn ra khoảng trời mông lung…
Bà ngoại nó hỏi :
– Gò…
– Dạ, goại !
– qua giờ …tao thấy mầy bỏ ăn…có chiện gì hả ?
– dạ, hông…goại !
– sao hổng ăn côm!
Nó nhăn mặt gãi đầu gãi tai.
– dạ,…anh ba Tàng…ảnh dzìa quê lâu quá…con trông ảnh…ghê!
Bà ngoại nó tằng hắng lên giọng:
– Mèng ơi! bà con…anh em ruột rà máu mủ…gì mà trông dữ hông biết!
– dạ, ảnh hứa lên…đem cho con… con Nhồng !
– mèng ơi! ta hứa thì để từ từ ta lên đã…gì mà trông đứng trông ngồi… dữ dzậy!
Nó gãi đầu…
– dạ, ảnh đi hai ngày…rồi goại…lâu quá!
2.
Buổi trưa, nó khập khiễng đi vào chợ rồi lần mò ra trước đường Nguyễn Thông vịn tay vào vách tường tiệm tạp hóa Ngọc Toàn…uể oải ngồi xuống bậc thềm mặc cho mọi người qua lại mua bán.
Nó không thèm nhìn ai chỉ nhìn mông lung trời cao…như đang mong chờ một ai đó!
Nó ngồi nhìn xe cộ qua lại đến xế chiều… bổng dưng bên kia đường chiếc xe ngựa dừng lại…nó hồi hộp tim nó đập nhanh, bóng anh lính nhảy xuống trả tiền xe cho bác xà ích.
Mắt nó sáng rực lên, mừng vui vì anh ba Tàng đeo ba lô và tay thì xách cái lồng chim…nó mừng quýnh đứng lên nghiêng ngả phải vịn vào tường rồi đưa tay vẫy vẫy…và gọi to:
– anh ba…anh ba!
Con nhồng trong cái lồng tre nhảy chuyền đáp lại…
– chào em…chào em !
– Dziệt Nam Cọng Hòa…Dziệt Nam Cọng Hòa…muôn năm…muôn năm.
Nó ngạc nhiên và sung sướng hết sức.
Nó khập khiễng chạy tới và dành xách cái lồng chim trong tay anh ba, anh ba khoác vai nó đi lần vào chợ ra phía sau đường rày…về phía cái lô cốt đóng quân!
Buổi trưa, bà ngoại nó ăn cơm xong thì lăn ra nền nhà ngủ một giấc, nó khép cửa rồi khập khiễng vào cái lô cốt chơi với anh ba…
– Anh em mình lên lô cốt …chơi! Để mấy anh, mấy chú nghỉ trưa…đi!
Anh ba nói rồi xốc nách nó lên ngồi trên mấy cái bao cát, anh ba với tay níu cành trứng cá cho nó hái mấy trái chín… trái hườm hườm.
Rồi anh ba từ từ kể :
– con Nhồng…là của người bạn anh…ảnh đã chết trận!
– Dzậy… hả anh! Tội nghiệp ảnh quá!
– Ảnh đi hành quân rồi bắt được con nhồng còn nhỏ, nuôi từ từ…rồi luyện giọng…và ảnh đóng quân đâu là ảnh đem nó theo đó…ảnh quý nó lắm!
Ảnh kể… nhờ nó đánh hơi phát hiện địch quân…chớ không cả tiểu đội ảnh bị phục kích tiêu tùng từ khuya hết rồi!
Nó chống cằm say sưa ngồi nghe rồi chép miệng…
– hay quá… anh héng ! rồi sao…anh có nó !
– một hôm đơn vị ảnh bị tấn công hỏa lực địch quá mạnh…ảnh …bị trúng đạn pháo kích…rồi hy sinh ! Nên…anh xin …đem về nhà nuôi nó…như để nhớ về…ảnh…người bạn một thời quân ngũ !
Bây giờ… anh giao nó cho em ! Em thích hông?
Thằng Gò nghe dzậy thì quá vui mừng…nó rưng rưng chảy nước mắt …từ nay nó có bạn để tâm sự rồi!
Nó run run vì sung sướng đưa hai tay ôm chầm cái lồng chim vào lồng ngực nó, làm con Nhồng sợ…bay loạn xạ!
– dạ, em cám ơn anh…nó là bạn thân của em từ nay…ai có đổi gì em cũng hổng đổi đâu!
– Em nuôi rồi chăm sóc nó…héng ! Anh sẽ chỉ cho em cách nuôi dưỡng chim nhồng!
Anh ba Tàng chậm rãi kể đầu đuôi…
-Chim Nhồng thường sống ở những vùng rừng rậm như Bù Đăng, Bù Đốp tỉnh Phước Long.
Khi nuôi nên chọn con Nhồng to cao khỏe, đầu to, mỏ đẹp màu trắng, bộ lông mượt mà…chọn con lanh lẹ hay kêu, khi đút ăn mà nó rụt cổ lại là chim trống.
Nuôi từ nhỏ trong lồng tre vừa rộng thoải mái, chim quen nên dễ tập luyện.
Nó thích ăn no, tắm mát…ăn sâu bọ, cào cào, Nhồng khoái ăn chuối chín và ớt hiểm có thể trộn chung trong cơm.
Khoảng 6 tháng là Nhồng đã biết “nói gió” líu lo và chừng một năm là bắt đầu biết nói thành tiếng. Tự nhiên nó cũng nói được nhưng lột lưỡi giúp nó nói tốt hơn…
Khi nó quen thức ăn, nơi ở thì thả cho nó bay tự do, nó chỉ bay quanh quẩn rồi về, nó không bay mất mà còn giữ nhà giữ cửa.
Thời điểm dạy Nhồng nói thường vào sáng sớm.
Khi Nhồng nói thành thạo thì em treo lồng chim ở cửa ra vào…nó giữ nhà rất hiệu nghiệm nó sẽ kêu lên…chào khách…chào khách khi có người lạ vô nhà!
Thằng Gò ngồi lắng nghe anh ba Tàng kể và chỉ vẽ một cách say sưa thích thú…
Từ ngày đó, nó cảm thấy cuộc đời nó có ý nghĩa hơn, đáng sống và nó cảm thấy hạnh phúc vì nó có người anh tinh thần là lính chiến thương yêu nó và có người bạn tri âm là con Nhồng yêu quý biết nói chuyện cùng nó.
Ngày ngày…nó vào trong ga lùng bắt cào cào, sâu bọ…
Một hôm nó leo lên lô-cốt hái trứng cá, rồi tâm sự với anh ba…
– anh ba !
– gì …em!
– em có cái này tặng anh ba….
Nó dúi vào tay anh ba Tàng hủ dầu cù là Mac-phsu.
– Ở đâu có mà …tặng anh!
– dạ, em kể bà goại nghe…bà goại biểu ” bánh ít trao đi, bánh chì trả lại” mới là người biết chiện! Phần hủ cù là trị gió máy cảm mạo, anh lính tráng sương gió bọc theo người là tốt nhứt!
3.
Sau đợt công kích lần hai (05/5 đến 15/6) của việt cộng.
Không khí yên lành tạm ổn định được chừng hai tháng, khoảng tháng 8/1968 (Mậu Thân).
Thì công kích đợt ba nổi lên từ 17/8 đến 30/9/1968 an ninh mới được thắt chặt và vãn hồi trật tự đem lại yên ổn thực sự cho nội Đô Sài Gòn .
Đợt ba việt cộng công kích vào Sài Gòn kéo dài cả tháng chủ yếu là tấn công rải rác các đồn bót trại lính, các mục tiêu chỉ huy quân sự quan trọng ở ngoại ô, đài rada Phú Lâm, địch quân đánh phá một cách yếu ớt và bị đẩy lui hoàn toàn.
Chủ yếu đêm đêm từ bên Thủ Thiêm hay miệt Củ Chi địch pháo kích đạn cối 81, hỏa tiền 122 ly vào nội Đô Sài Gòn một cách bừa bãi vào các khu dân cư gây chết chóc, hoang mang lo sợ cho đồng bào.
Rạng sáng 22/8/1968 việt cộng pháo kích 20 hỏa tiền 122 ly vào Đô thành Sài Gòn …Báo Trắng đen đã giựt tít …”hai trái hỏa tiền đã rơi trúng mái nhà Quốc Hội, những trái khác rơi bừa bãi vào khắp nơi các khu dân cư làm 17 người chết và hàng chục người khác bị thương. Trong số các tòa nhà bị thiệt hại là ngôi đền Ấn giáo (*) gây hư hại nặng về vật chất nhưng không gây thiệt hại về nhân mạng”.
Qua tin tức thời sự trên ray-dô…
Đêm về… bà ngoại thằng Gò lo âu…đến xin má thằng Bình nhà lầu bốn tầng mặt tiền đường Nguyễn Thông đêm đêm cho bà cháu nó tá túc tránh đạn pháo kích vì nhà không có hầm trú ẩn.
Khi qua nhà thằng Bình, vì vội chạy đi theo bà ngoại, nó quên phứt cái lồng chim mà nó yêu quý. Nó xin bà ngoại nó về lấy…
– mèng ơi! goại lôi con đi…làm con quên phứt con Nhồng! Goại cho con dzìa …con quay lại liền hà…
Bà ngoại la nho nhỏ bên tai nó :
– …cái mạng mày lo giữ còn hổng xong! Còn lo chim lo chóc…phần qua trú ẩn nhờ nhà người ta…đem chim chóc theo coi sao được! ở im đó cho tui!
Nó ngồi bó gối một góc buồn xo lo âu và mệt mỏi thiếp đi… ngoài trời đêm tiếng gầm rú của đạn pháo kích bừa bãi vẫn dồn về Thành Đô nghe rợn người.
Bóng đêm đồng lõa cùng tội ác…bóp nghẹt hơi thở hằng triệu trái tim lương dân vô tội trong nội Thành.
Chỉ đến khi nghe tiếng u…u…vần vũ của phi cơ L19 (máy bay bà già) trên không trung để tìm mục tiêu tấn công của địch, thì tiếng đạn pháo mới tạm ngưng, bà con hoàn hồn lai tĩnh… tiếng thở ra nhẹ nhõm trong lo âu trên nét mặt tím tái hoang mang sợ hãi.
Trời tờ mờ sáng thằng Gò vội vã khập khiễng men theo vách tường mò về nhà, từ xa nó thấy cái lồng còn treo ở đó…cũng yên tâm phần nào! Nhưng nó làm lạ…sao không thấy con Nhồng nhảy nhót…
Nó cố chạy thật nhanh nhưng vì cái khối gù nhô lên trên lưng đè nó xuống trong một cơ thể ốm o thiếu dinh dưỡng …nên nó chỉ khập khiễng từng bước một!
Nó nhìn lên cái lồng trống trơn, cánh cửa bị bẻ gãy… Nó run cầm cập, toàn thân lạnh ngắt vả mồ hôi hột…nó không muốn tin vào mắt mình nữa!
Nó khụy xuống…khóc òa, rồi nó nhảy lên gào thét…
– goại …ơi! Con Nhồng chết rồi…con Nhồng chết rồi…goại ơi! Con bắt thền goại đó! huhuhu…huhuhu…Con Nhồng chết rồi goại ơi!…huhuhu…huhuhu…
nó gào thét khóc la, nó lăn lộn điên dại…
Bà ngoại nó đứng xụi lơ…run rẩy, rồi ngồi chồm hổm xuống đưa tay sờ con Nhồng lắp bắp…
– ai…mà ác dữ thần! Loài dzật có biết gì đâu mà nỡ giết nó chời!
Con Nhồng bị nhổ lông trụi lủi, hai cái cánh bị bẻ gãy lìa, nằm chết dưới nền đất!
Bà ngoại nó phải an ủi xoa dịu, tỉ tê… rồi xé cái bìa tập học trò dán thành cái hộp cho nó đựng xác con Nhồng đem chôn.
Nó vừa thút thít vừa ôm trước ngực cái hộp … lủi thủi xiêu vẹo đi trên những thanh tà vẹt vào cổng sau ga…
Từ xa nó nhìn thấy anh ba Tàng và các chú lính ba lô hành trang gọn gàng hơn mọi ngày…lính tính có điềm không vui, nó cố đi nhanh hơn.
Anh ba Tàng thấy vậy liền hỏi nó:
– Ụa…sao… mà khóc dzậy em!
Nó khóc to hơn rồi chỉ cái hộp đang ôm trước ngực…
– người ta… ác nhơn giết con Nhồng rồi anh ba ơi!…huhuhu…
Nó khóc to rồi gập người ngả dựa vào mấy bao cát lô-cốt…anh ba nhìn nó quá tội nghiệp mà xót xa thương cảm !
Anh ba an ủi và hứa có dịp sẽ cho nó con Nhồng khác đễ bầu bạn!
– giờ …em đem chôn nó hả!
Nó nấc lên…nói trong thút thít :
– dạ… em chôn…nó!
Anh ba Tàng rút cây dao găm đeo bên hông ra đào cái hố nhỏ bên gốc cây trứng cá…nó nhẹ nhàng đặt cái hộp đựng con Nhồng yêu quý vào lỗ rồi vun đất đắp lại…miệng nó lẩm bẩm như cầu nguyện cho con Nhồng sớm được siêu thoát!
Anh ba đứng dậy đeo ba-lô lên vai xoa đầu nó:
– Gò…anh được lịnh rút về trình diện đơn vị để bổ xung hành quân … gấp quá, hổng kịp chia tay…em ở lại mạnh giỏi… nghen! Có dịp anh trở lại thăm em! Anh gởi lời cám ơn bà ngoại hủ cù là nghen! Anh nhớ chiện…tìm cho em con Nhồng mà!
Nó nhìn theo bóng dáng anh ba Tàng và những chú lính oai hùng hàng một…hiên ngang ra đi!
Nó nhìn theo…anh ba Tàng đưa tay vẫy tạm biệt nó, bỗng dưng hai hàng nước mắt tuôn trào…
Nó thì thầm gọi …
– Anh ba ơi!
Nó hiu quạnh một mình, cúi xuống nhìn nắm đất nhỏ bé vun lên bên gốc cây trứng cá…đang che khuất, ngăn cách niềm vui nhỏ bé chất chứa trong đó!
Nó đi về…lặng lẽ bước trên những thanh tà- vẹt lạnh lùng như mọi khi…nhưng sao nó thấy tâm hồn nó trống vắng thiếu thốn lạ thường !
Trong một ngày… nó bất ngờ bị mất mát một lúc cả hai niềm vui to lớn trong đời !
Nó đưa tay lên quệt hai giòng nước mắt ràn rụa tuôn trào…nó ngước lên trời cao như oán than trách móc, bổng nó gắng sức gào lên thật to một cách ai oán ngọng nghịu…
– N…h…ồng…ơ…i! …A…n…h…B…a…ơ…i!
Huhuhu…huhuhu…
4.
Một đêm chó sủa rân trời…
Các con hẻm trong khu đường rày Nguyễn Thông đều có Cảnh sát an ninh mật phục.
Bắt đầu…kêu cửa từng nhà để xét tờ khai Gia Đình, thẻ căn cước để tìm thanh niên trốn quân dịch hay tìm việt cộng nằm vùng…!
Không gian đêm khuya im lặng ngột ngạt, tiếng chó lại sủa inh ỏi rân trời, có tiếng nói lao xao, tiếng chạy rầm rập của bọn thanh thiếu niên đi chơi khuya, có tiếng súng nổ thị uy trấn áp hốt lên “xe cây”, có tiếng xe chạy rít bánh…có tiếng lao xao bàn chuyện của bà con lối xóm… dẫn giải…nhân vật nằm vùng quan trọng nào đó!
Sáng sớm họp chợ…
Mọi người bàn tán xì xầm cho biết…
Tối qua bắt việt cộng nằm vùng đem đi…có người rành mạch kể chi tiết :
– Bắt ông hai Dành y tá với ông tám Suy đạp xích lô nhà sau đường rày…chớ ai! Lục tung…từ trên máng xối, xuống cái gạc măn-rê, qua cái bao than, trong thạp gạo dưới bếp, dưới nền gạch…hổng thấy gì ráo!
Rồi mấy ông Cảnh sát dẫn ổng ra chiếc xích lô để đầu hẻm…sát nhà thằng Gò …hỏi ổng, ổng nhận là xích lô của ổng…
Dzậy là, mấy ổng lục tung trong miếng nệm dựa lưng lòi ra toàn là lá cờ xanh đỏ mặt trận giải phóng …chả bị còng tay dẫn đi liền…
Có người xen vào góp chuyện :
– hèn gì… Tối tối hay thấy ông Tám ổng đạp xe xích lô đi làm ăn tới phia mới dzìa…tui thấy khả nghi lâu nay !
Thằng Gò nó nghe người lớn bàn tán nói chuyện… Nó sực nhớ…mỗi khi ông tám Suy đi ngang thì con Nhồng của nó hay nói :
– dziệt cọng nằm dzùng…dziệt cọng nằm dzùng!
Thằng Gò rụt cổ lè lưỡi lắc đầu :
– Mèng đét ơi! …ai dè được… Nhồng ơi!
5.
Câu chuyện đã trôi qua trên năm mươi năm.
Cái lô cốt, cây trứng cá già mà dưới gốc là nấm mộ con Nhồng.
Hai đường rày song song và những thanh tà vẹt rỉ sét lạnh lùng oằn mình dưới sức nặng của đoàn xe lửa băng qua công trường Dân Chủ Lê Văn Duyệt chạy về ga cuối Sài Gòn đường Phạm Ngũ Lão.
Câu chuyện đã dần dần nhạt phai trong trí nhớ bà con khu đường rày Nguyễn Thông và người dân Sài Gòn cố cựu.
Nghe qua… nó chỉ là câu chuyện cổ tích cho lớp người mới trở về sau…
Hiện nay, chỉ còn tồn tại là con đường mang tên chúa Nguyễn Phúc Nguyên(**)…con đường buôn bán “gốm sứ” sầm uất một thời… thập niên 90.
Trời Sài Gòn vẫn hai mùa mưa nắng…
Người Sài Gòn vẫn chân chất hiền hòa, xuề xòa bình dị, rộng lượng bao dung…cho một quá khứ tang thương vì mệnh nước nổi trôi… và một thời u tối đau buồn…đã lùi dần vào dĩ vãng !
Chỉ còn lại đây sự hoài niệm một thời xa vắng… đã vắng xa!
TRƯƠNG HÙNG
10/2019
(*) Chùa Bà Ấn ( Ấn Độ giáo) thờ nữ thần MARIAMMAN nằm trên đường Trương Định góc Lê Thánh Tôn quận Nhứt Sài Gòn. Xây dựng vào năm 1885 bởi cộng đồng người Ấn sinh sống và làm ăn ở khu vực này.
(**) chúa Nguyễn Phúc Nguyên tức Chúa Sãi
( 1613-1635) là công tử (con) thứ sáu của chúa Nguyễn Hoàng tức chúa Tiên (1558-1613) còn được gọi là Tiên Vương.
