Bánh Ít Màu Đen đó là tên các bạn của tôi đặt cho bánh tôi làm, lúc ấy vì chưa có đầy đủ đủ dụng cụ, nấu một món gì đó để tìm lại hương vị xưa cũ là điều tôi và các bạn chia sẻ trên trang gia chánh Đặc Trưng, tôi chế biến nấu món này món nọ sao cho giống “hồi xưa” với các hương vị tìm thấy trong các chợ Á Đông, có khi hơi giống, có khi giống, điều quan trọng là mỗi ngày trên bàn ăn, chồng con tôi có món ăn Việt Nam, nêm nếm bằng nước mắm. Tôi nấu không ngon lắm, chỉ vừa đủ như mọi ngừoi phụ nữ Việt Nam khác, mỗi bà nội trợ có một “mánh lới” riêng, rất nhỏ thôi nhưng sẽ là một “nhung nhớ” cho chồng cho các con, khi có lúc họ phải sống xa nhà.
Còn gì hạnh phúc hơn khi nghe con gọi điện thoại hỏi cách nấu món ăn, có lúc nghe thỏ thẻ đòi mẹ nấu sẵn để dành cuối tuần sẽ mua vé máy bay về ăn và mang theo. Những hộp thức ăn đông lạnh: thịt kho – cá kho – mắm khìa thịt có xả – khi thèm quí giá vô cùng, chỉ cần một nồi cơm nóng.
Ai nói món ăn không bị “nghiện”, trong ca dao có rất nhiều câu viết về các món bị nghiện này:
Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm mai (nao)
Thương chồng nấu cháo le le
Nấu canh thiên lý (bông súng), nấu chè hạt sen
Trên non túc một hồi còi,
Thương con nhớ vợ, quan đòi phải đi.
Không đi thì sợ quan đòi.
Đi ra thì nhớ cá mòi nấu măng.
Các ông đã có vợ, lâu lâu lại nói: “Em nấu món canh . . . món kho giống mẹ anh được không? Có lúc cuối tuần rủ vợ con về nhà thăm mẹ, để ăn lại món canh cua đồng, món canh thuôn, món thịt ram mắm, món cá kho riềng, những món quê nghèo thời thanh niên trai trẻ – thời chinh chiến đao binh.
Sang đất tạm dung, các món bơ sữa đẫy đà vẫn không thể làm các ông thay lòng đổi dạ, dù cho hình dạng đến hương vị hấp dẫn hơn hẳn hình dạng hương vị gầy gò mộc mạc quê mình. Gà to gấp bốn năm lần con gà chân vàng chạy loăng quăng trong vườn xanh om bóng lá, cá tròn lẳng to gấp mưòi con rô mề quẫy lóng lánh trong rổ sau khi tháo chà, sau khi tát ruộng, rau của “họ” không phải lá cải ngồng trước sân, không là ngọn lá sầu đông ăn kèm với mắm, tìm đâu ra lá sung gói món gỏi cá trộn thính, gạo thơm rang vàng xay nhuyễn.
Món ăn đôi lúc còn quyến luyến hơn cả người tình.
Vì những lý do không tên, khó giải thích, tôi nấu món này món khác, pha chế đủ lọai gia vị tìm được trong chợ, học hỏi từ các bác các chị đã định cư lâu tại Mỹ, nhất là các chị đã tìm ra những gia vị tương đương. Bên cạnh đó là chợ Ấn Độ, chợ Đại Hàn, chợ Nhật. Bây giờ tất cả quá dễ dàng Việt Nam – Mỹ đã thông thương, muốn gì có nấy, gởi qua gởi lại trong 3 ngày, không như ngày xưa nhận quà Mỹ gởi về phải sắp hàng chầu chực từ sớm tinh mơ đến chiều tà mới về đến nhà, thùng quà bị rách nát. Muốn gởi quà về Việt Nam, kể cả thư có kèm hình ảnh tốt nhất là gởi qua các công ty tư nhân, đừng gởi qua bưu điện, mãi đến bây giờ thư vẫn còn mất oan uổng, thật buồn.
Cuối tuần là giỗ đầu Mẹ anh của tôi, thời gian trôi nhanh quá, vừa mới đấy đã một năm, ngày Mẹ mất rất dễ nhớ 28 tháng 2.
Tôi khuấy nồi bánh đúc nhân thịt, làm ít bánh gai, nhân còn dư nấu chè bột báng.
Cả nhà quây quần mỗi người nấu một thứ, những thứ khi còn sống Mẹ thích ăn . Mẹ anh của tôi bị bệnh tiểu đường lâu lắm rồi, nên nấu gì cũng phải bớt đường hoặc thay bằng các loại đường giả, cuối đời của Mẹ, anh tôi hay nói còn bao năm nữa Mẹ thích gì cứ dâng Mẹ ăn, thuốc được chích vào người tùy theo lượng insulin trong máu, nói thế nhưng vẫn phải canh chừng đủ thứ.
Mẹ tôi mất sớm, những món được học từ mẹ của tôi không nhiều, ruốc – thịt kho – canh bung – gà tiềm – thịt nướng – nộm gỏi rau muống – canh cá thì là – cá hồng chiên sốt chua ngọt – bánh nếp – xôi vò chè đường – chè kho.
Lần này tôi làm bánh gai bằng lá gai thật, không pha chế gì hết, khi làm bánh tôi nhớ đến hai người, một trẻ một già, bánh gai của tôi có nước mắt.
Crystal Như Thảo của bác Như Hoa trồng khóm lá gai, cháu nói cháu sẽ học bác cách làm – Mẹ của anh tôi khi còn sống, nằm trên giường bệnh mấp máy môi đòi ăn bánh gai. Tôi hái lá từ cây cháu Thảo trồng, mang về nhà luộc xay giã nhuyễn, thắng nước đường nhồi vào bột nếp cho dẻo, bắt bánh gói bánh một mình, chẳng có cháu bên cạnh để dạy, chẳng còn Mẹ bên cạnh để dâng.
Mỗi món ăn khi tôi làm luôn có điều gì ấy để nghĩ đến, khuấy nhân đậu xanh tôi nhớ đến Mẹ của tôi, đậu xanh tôi nấu trong nồi không cần hấp như nấu xôi vò, đậu chín rục chỉ dùng đũa cả đánh tan cùng đường, Mẹ luôn nhắc búng vào tí muối cho vị mặn mà, mứt sen mứt dừa còn lại sau Tết, tôi thái nhỏ thêm vào nhân, lần này bánh lá gai của tôi không cho mùi hoa bưởi, anh của tôi bảo đó là hóa chất – năm nay cây bưởi ra hoa tôi thử chắt lấy hương hoa bưởi xem sao.
Vị bánh gai thật, thơm mùi lá! lần sau tôi sẽ phơi lá chuối cho khô trước khi gói. Ai ngờ đám cây gai dùng để dệt bao bố ấy, lá lại cho mùi thơm ngào ngạt, lại cho mầu đen ánh huyền khi nấu chung với nếp, để màu nhân đậu xanh vàng thẫm phô sắc tinh tuyền. Tôi chạnh lòng nghĩ đến hình ảnh duyên dáng dịu dàng trong câu thơ: “nụ cười đen nhánh sau tay áo – trong nắng trưa hè trước giậu thưa” của nhà thơ Lưu Trọng Lư trong bài thơ Nắng Mới.